Zid smrti
“Kupite karte i zauzmite mesta na galeriji! Za nekoliko minuta počinje redovna predstava na ‘Zidu smrti’!” — ovako je zvučala najava kojom je spiker pozivao ljude da vide najneverovatniju vožnju motociklima po drvenoj cilindričnoj vertikali. Zvučao je kao cirkuski najavljivač sa provincijskim naglaskom. “Zid smrti” bio je ogromno bure prečnika oko 8 i visine 7 metara, po kome se, od dna do vrha, kretao vozač na motoru, pa i u kolima, savlađujući silu teže. Penjući se strmim metalnim stepenicama do galerije, stizali ste do mesta gde se mešao miris benzina, pljeskavica sa okolnih štandova i straha kad bi vozači uključili svoje razdrndane motore i počeli da ih podižu skoro do vas gore. Vratolomije kao što je vožnja sa rukama u vazduhu i nogama na volanu, kao i “Spirala smrti” (dvojica motorista koji, pri punoj brzini, ukrštaju putanje) u kojoj je svaka greška smrtonosna, udruživale su nevericu sa kuljanjem adrenalina. “Zid smrti” je sa gradskih i provincijskih vašara ubrzo ušao i u medije. Snimani su prilozi za televiziju, emisije posvećene tom fenomenu, čak i TV-drame. Predstava “Tit Andronik”, postavljena 1980-ih, odigravala se unutar arene “Zida smrti”. U školi, na časovima fizike, nastavnici su sve spuštali na zemlju i govorili da “taj ‘Zid smrti’ nije nikakvo čudo”, i da je sve to u stvari centrifugalna sila. Ipak, škola nije napravila nikakvu anti-reklamu. Predstave su i dalje bile posećene, jer samo najhrabriji uče fiziku i proveravaju njene zakone na motoru, sedam metara iznad zemlje.
- Branko Rosić
Jedan od najpoznatijih vozača na “zidu smrti” bio je izvjesni Vlado Sandžak. Spiker bi ga najavljivao sa: “Jedan Vlado — dva motora!”. Vlado bi svoj šou na improvizovanoj bini ispred “zida smrti”, odakle su se privlačili posjetioci za samu predstavu “u bačvi”, uvijek završavao balansirajući na dva motora, koji su za tu priliku bili fiksirani za pozornicu spravom sa specijalnim pokretnim valjcima, tako da su im se kotači okretali u mjestu. Na vrhuncu svoje predstave Vlado je jednom nogom stajao na jedan, a drugom na drugi motor i, vješto balansirajući, naizmjenično dodavao gas na motorima i uspravljao se, dižući ruke pobjedonosno u zrak, dok je spiker ponavljao u mikrofon: “Priđi bliže, priđi bliže! Ljudi, žene, djeco: jedan Vlado — dva motora!”
- anonim.
“Zid smrti” opjevan je i u domaćem rock‘n’rollu, kroz pjesmu “Pakleni vozači”, pulskog Atomskog skloništa, tekst Boška Obradovića: “Dva brata rođena / na zidu smrti / da ne vjeruješ / rođenim očima / pripremite karte / zauzmite mjesta / tu na galeriji / pravog zida smrti / Ovo je vrijeme paklenih vozača!”
- Đorđe Matić