Kinoteka, beogradska

Podrum Uniona, legendarnoga beogradskog hotela u kojem je tokom 1970-ih i 1980-ih godina odsedala većina jugoslovenskih rokera, poznatiji je pod imenom Muzej kinoteke. U toj zagušljivoj prostoriji, pre ere stalno pokvarenih grejanja i klima uređaja, svoje utočište pronalazili su filmofili i sofisticirani gradski otpaci. Neki filmofili su vremenom avanzovali i što je kraći bio njihov staž u Kinoteci, tim je bio brži njihov uspon na lestvici filmskog establišmenta.

Ali, i te kratke ljubavi morale su da budu vatrene. Tako su, na primer, 1980-ih godina Srđan Dragojević, Nikola Jeremenko, Vladimir Slavica i Goran Gajić fascinaciju starim američkim filmom u Kinoteci deceniju kasnije mogli da apsolviraju u Holivudu. Njihovo iskustvo nije bitno različito u odnosu na ono kojem je bila izložena generacija u Kinoteci obrazovanih reditelja iz 1970-ih godina prethodnog veka: ni Slobodan Šijan ni Tomislav Gotovac nisu mogli da se dočekaju na noge u sudaru sa realnošću pravljenja američkog filma.

Ima više krugova u formiranju lista žrtava i heroja podruma u Kosovskoj 11. Nosioci visokih titula filmofilske inicijacije, kao što su Slobodan Šijan, Joca Jovanović, Siniša Zdravković, Vojislav Pleskonjić ili Miroljub Stojanović, delili su istu dozu socijalističkog eskapizma sa, recimo, starom Ruskinjom Irinom, koja je jela u sedmom redu i ono što bi pojela uz kašalj sručila na glavu neinformisanog novajlije. Ti krugovi su se na prirodan način dodirivali jedino u Kinoteci, u jednom vremenu kada je sedenje u prvom redu tog bioskopa bila privilegija koju je trebalo zaslužiti višegodišnjom pokornošću u percepciji slika sa platna i fotografija sa zidova, na kojima su se nalazili likovi iz filmskih klasika.

• Saša Radojević