Gej pionir Boško Buha

Godine 1990. i 1991. u holu beogradskog dečijeg pozorišta Boško Buha na Trgu Republike radila je diskoteka popularno nazvana Buha. Bio je to tipičan gradski klub, po fazonu mnogo bliži šminkerskoj Zvezdi nego alternativnoj Akademiji, ondašnjim najpopularnijim beogradskim diskotekama. Diskoteka ko diskoteka, ali ipak se otaj klub po nečemu razlikovao od ostalih. Četvrtkom je u Buhi bilo gej-veče, mada su skoro osamdeset posto posetilaca svejedno činili heteroseksualci. Radio B92 je u svojoj polusatnoj gej-emisiji petkom pozivao homoseksualce i lezbejke da četvrtkom uveče izađu u Buhu.

Bilo je u svemu tome nečeg bizarnog ali i simboličnog: gay night upravo u prostoru dečijeg pozorišta, povrh svega nazvanog po legendarnom mladom partizanskom bombašu. Iako se tih godina dobro živelo — ljudi su često putovali u inostranstvo, pušile su se najbolje cigarete, kupovala razna tehnička roba — ipak su te godine, sa druge strane, u ideološkom smislu bile svakako najmračniji period od 1950-ih godina naovamo.

Bilo je to vreme samog kraja SFRJ. Tih godina putem medija događalo se najjače ideološko trovanje za koje je moja generacija, rođena 1960-ih godina, znala. U dnevnom listu Politika rubrika “Pisma čitalaca” prerasla je u “Odjeke i reagovanja” — servis za plasiranje najgorih i najprizemnijih “nacionalno osvešćenih” tekstova. Magazin Duga, koji je nekad bilo liberalni časopis, sa prvim tekstovima o panku i odličnim seks-stranicama nazvanim “Moja žena moj šampion”, na kojima su se supruge skidale i pozirale sopstvenim muževima u kućnoj radinosti, a ovi bi to prosleđivali redakciji, promenila se iz osnova. U novoj Dugi više nije bilo mesta za seks-amaterizam. On je ustupio mesto nacional-romantičarskim tekstovima Brane Crnčevića, koji se čitaocima obraćao sa “sinovac” i poklanjao im dve strane nacionalno-patetičnog tamburanja čija je usputna namera bila i da ih nasmeje.

Narod je u to vreme bio zauzet “nacionalnim preporodom”. Zbog svega toga niko nije imao vremena da registruje da se četvrtkom uveče u prostoru dečijeg pozorišta Boško Buha skupljaju i zabavljaju pederi i lezbejke. Svi, baš svi, i čitaoci koji pišu i žale se dnevnim novinama, i Socijalistički savez, Savez boraca, Savez komunista, izviđača, lovaca i svi ostali savezi, imali su preča posla od toga da se bore protiv takvog “ugrožavanja” institucije dečijeg pozorišta.

Glavni gej-likovi koji su četvrtkom dolazili u “Buhu” već dugo nisu u ovoj zemlji: Zoki Zuja, klon Žan Pol Gotijea, danas je pratilac engleske grofice u Londonu, u istom gradu nalazi se i Ogi B., jedan od najboljih elektro-dens muzičara tih godina, vlasnik nekoliko lokalnih radijskih hitova i singla “Desire”, Dule S. gravitira oko londonskog Sohoa i sve više liči na ženu, Dejan B., gej-boem, ljubavnik je poznatog italijanskog vaterpoliste, Saša B. takođe već godinama živi u Italiji, Srđan K., dizajner i prijatelj gej-sastava Army of Lovers, nalazi se u Švedskoj…

Uslovno rečeno, “strejt” ekipu koja je redovno dolazila na te večeri činili su: Luna Lu, beogradska novinarka i trend-arbitar, Dušana Nikolić, svojevremeno dramaturg BITEF teatra i voditeljka prve postave radija B92, pisac Vladimir Arsenijević itd., a jedan od dj-eva bio je Lox Dexter, tj. Slobodan Nešović, kasnije vlasnik i urednik diskografske kuće Automatik. Muzika koja se u “Buhi” puštala bile su uglavnom klupske dens-atrakcije, poput KLF ili Dee-Lite, gej elektro-pop Marka Almonda ili bendova poput Bronski Beat ili Communards, kao i rana britanska acid house scena: S-Express, Guru Josh ili Baby Ford, i naravno neizostavna gej-ikona — Madona. Od starih stvari puštana je Abba, kao i redovna gej-himna, pesma “YMCA” grupe Village People.

Priča o diskoteci Buha, tj. o njenoj gej-večeri četvrtkom, najjasnije govori o kraju 1980-ih i početku 1990-ih, o vremenu dekadentnog hedonizma koje je obuhvatalo i samu gej-scenu, tada potpuno nezainteresovanu za bilo kakva udruživanja ili političku borbu za ostvarivanje sopstvenih prava. Tadašnja pedersko-lezbejska ekipa, za razliku od one 1990-ih, bila je usko zainteresovana samo za seks i provod u klubovima u zemlji i na čestim putovanjima u inostranstvo.

Kada su mnogo opasniji “pederi” pobedili na prvim višestranačkim izborima 1990. godine u Srbiji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, fensi gej-ekipa iz Buhe već se pripremala ili je bila na putu ka aerodromima i avionima kojima će odleteti u London, Amsterdam ili Njujork. Svi oni koji su odlučili da ostanu pretpostavljali su šta će se desiti, pošto su najopasniji “pederi” uzeli vlast. Samo što su naivno očekivali da će sve trajati mnogo kraće, iako su od samog početka dobro znali da će biti gadno i da će sigurno popušiti.

• Branko Rosić